چالش های تولید و تامین تیرآهن در بازار پرنوسان فولاد ایران
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های تیرآهن است. کارخانه‌های بسیاری در شهرهای مختلف ایران در زمینه تولید تیرآهن فعال هستند. این کارخانه‌ها ظرفیت لازم برای تأمین نیازهای داخل کشور را دارند و حتی در صورت به‌کار گرفتن تمام ظرفیت، می‌توانند در زمینه صادرات نیز فعال باشند. اما متأسفانه شرایط نابه‌سامان بازار فولاد و نوسان‌های شدید در این بازار، چالش‌هایی در مسیر تولیدکننده‌های تیرآهن قرار داده است. نوسان‌های قیمت تیرآهن در بازار داخل و رقابت شدید در بازار خارج از کشور مانع از برنامه‌ریزی منسجم تولیدکننده‌های برای تولید محصولات می‌شود.
نوسانات بازار فولاد، مانعی بزرگ بر سر راه تولید و تامین تیرآهن
به‌طور کلی وقتی بازار درگیر نوسان است، خریدارها از موقعیت خود خارج می‌شوند و ترجیح می‌دهند تا زمان به ثبات رسیدن بازار صبر کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند در شرایط آرامش بازار خرید کنند تا بتوانند محصولات مورد نظرشان را با بهترین قیمت بخرند. اما متأسفانه روزهای ثابت و آرام در بازار آهن به ندرت اتفاق می‌افتد و به همین دلیل خریداران دست نگه می‌دارند.
بسته شدن موقعیت‌های خرید در بازار آهن به معنی کاهش تقاضا برای مقاطع فولادی مختلف از جمله تیرآهن است. وقتی تقاضا کاهش پیدا می‌کند، تولیدات کارخانه‌ها در انبار باقی می‌ماند و با پر شدن ظرفیت انبارها، خط تولید متوقف می‌شود. در نتیجه چرخه تولید این مقاطع فولادی با مشکل مواجه می‌شود.
از طرف دیگر، مصرف‌کننده‌ها نیز با مشکلاتی مواجه می‌شوند. تیرآهن یک کالای مصرفی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی است، نه یک ابزار برای سرمایه‌گذاری! بنابراین اغلب خریداران برای پروژه‌های خود به تیرآهن نیاز دارند. به تعویق انداختن خرید برای مشتری‌ها نیز ضررهایی به دنبال دارد و باعث توقف پروژه به دلیل عدم تأمین مصالح می‌شود. نوسان‌های بازار فولاد شرایط را هم برای تولیدکننده‌ها و هم برای خریداران بازار آهن سخت می‌کند.
چالش‌های تولید تیرآهن در ایران
تولید تیرآهن در ایران با مشکلات مختلفی مواجه است که تأثیر زیادی بر کارایی و سودآوری این صنعت دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، نوسانات شدید قیمت مواد اولیه است که منجر به بی‌ثباتی در برنامه‌ریزی‌های تولیدی می‌شود. اگر قیمت آهن را در روزهای مختلف مقایسه کنید، به خوبی این نوسانات را مشاهده خواهید کرد.
- اولین چالش موجود در مسیر کارخانه‌ها، تعطیلی‌های بیش از اندازه و قطعی برق است. در فصل‌های گرم سال، واحدهای صنعتی باید چند روز در هفته را بدون برق بگذرانند و این یعنی در عمل غیرفعال هستند. تعطیلی‌های بیش از اندازه کارخانه‌ها مانع از تأمین تقاضا می‌شود و نارضایتی مشتریان داخلی و خارجی را به دنبال دارد.
- دومین چالش این است که تولیدکننده‌های ایرانی هنوز هم از تجهیزات و ابزارهای دهه‌های قبل استفاده می‌کنند. آن‌ها بخاطر تحریم و هزینه زیاد دستگاه‌های مدرن، به تجهیزات روز دسترسی ندارند و مجبور هستند با تکنولوژی‌های قدیمی، استانداردهای امروز را برآورده کنند. این مسئله باعث می‌شود وقتی تولیدکننده‌های تیرآهن ایرانی در سطح بین‌الملل حضور پیدا می‌کنند، از رقبای قدرتمند و مدرنی چون چین شکست بخورند.
- محدودیت‌ها در تأمین منابع انرژی، به‌ویژه در فصول اوج مصرف، نیز مشکل دیگری است که تولید تیرآهن را با چالش روبه‌رو کرده است. همچنین، فرسودگی تجهیزات و کمبود سرمایه‌گذاری برای نوسازی خطوط تولید، بهره‌وری این صنعت را کاهش داده است.
- رکود بازار مسکن در ایران از دیگر علل بحرانی شدن بازار تیرآهن است. پروژه‌های عمرانی و ساختمانی مهم‌ترین مصرف‌کننده‌های میلگرد و تیرآهن هستند. رکود ساخت‌وساز به معنی کاهش تقاضا برای تیرآهن است. کاهش تقاضا برای این محصول در بازار نوسان ایجاد می‌کند و باعث افت قیمت‌ها می‌شود. از طرف دیگر، فروش تیرآهن با قیمت پایین برای تولیدکننده‌ها صرفه اقتصادی ندارد و چرخه‌ای بی‌پایان از مشکلات را برای تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد می‌کند.
- کارخانه‌های تولیدکننده تیرآهن ایرانی در سطح بین‌الملل نیز چالش‌های مختلفی دارند. با وجود اینکه این کارخانه با دستگاه‌های قدیمی محصولات با کیفیت و استانداردهای جهانی تولید می‌کنند، اما باز هم نمی‌توانند آنطور که شایسته است، سهمی از بازار جهانی داشته باشند. عوارض زیاد و چالش‌های بیش از اندازه صادرات از داخل کشور و تحریم‌ها از سمت خارج، صادرات را به یک چالش بزرگ برای تولیدکننده‌ها تبدیل کرده است.
- مشکلات صادراتی ناشی از تحریم‌ها و مسائل لجستیکی باعث کاهش رقابت‌پذیری تیرآهن ایران در بازارهای جهانی شده است. این چالش‌ها نیازمند راهکارهایی مؤثر برای بهبود شرایط تولید و تقویت حضور در بازارهای داخلی و بین‌المللی هستند. در ادامه، برخی از مشکلات تولید و تأمین تیرآهن را به‌طور خاص بررسی خواهیم کرد.
اثرات عدم ثبات قیمت فولاد بر تامین و تولید تیرآهن در کشور
قیمت فولاد یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت تیرآهن و سایر مقاطع فولادی است. به‌طور کلی قیمت جهانی فولاد هم نوسان‌هایی را تجربه می‌کند، اما این نوسان‌ها به اندازه‌ای نیست که تولیدکننده‌ها را با مشکل مواجه کند و برنامه‌ریزی آن‌ها را به‌هم بریزد. در ایران قیمت فولاد به صورت دستوری تعیین می‌شود. همچنین از نوسان‌های قیمت جهانی هم تأثیر می‌گیرد و از آنجایی که قیمت جهانی بر اساس دلار است، نوسان نرخ ارز نیز قیمت فولاد در داخل کشور را تغییر می‌دهد. نتیجه همه این عوامل بی‌ثبات شدن نرخ فولاد است.
وقتی تولیدکننده تیرآهن فولاد مورد نیاز برای تولید را هربار با قیمتی جدید خریداری می‌کند، نمی‌تواند برنامه‌ریزی مالی درستی برای قیمت‌گذاری و بودجه‌بندی داشته باشد. تولیدکننده‌های تیرآهن حتی نمی‌دانند در سری بعدی برای تأمین مواد اولیه باید چقدر هزینه کنند! نداشتن برنامه و بودجه‌بندی در کارخانه‌ها بی‌نظمی ایجاد می‌کند و اثرات این بی‌نظمی تا زمان عرضه محصولات به بازار هم گریبانگیر تولیدکننده و خریدار باقی می‌ماند.
تاثیر کمبود مواد اولیه و افزایش هزینه ها بر تولید تیرآهن
هزینه تولید مهم‌ترین معیاری است که کارخانه‌ها برای تعیین قیمت محصولات خود در نظر می‌گیرند. کمبود مواد اولیه و هزینه‌های بالای نهاده‌های تولید، مانع دیگری است که در مسیر تأمین تیرآهن قرار دارد. ایران معادن غنی دارد که بخش مهمی از نیاز کارخانه‌های داخل کشور به آهن را برآورده می‌کند. ایران یکی از صادرکننده‌های فولاد به شمار می‌آید؛ اما سیاست‌های غلط و غیرشفاف بودن فرایندها در بازار فولاد باعث شده است که تعدادی از کارخانه‌ها با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه شوند.
وقتی تولیدکننده‌های تیرآهن مواد اولیه را با قیمت بالاتر می‌خرند و با افزایش سایر هزینه‌های تولید مواجه می‌شوند و حتی مجبور به پرداخت مالیات هستند، باید تیرآهن را با قیمت بیشتر بفروشند. اما بازار به دلیل چالش‌هایی که در قسمت‌های قبل توضیح دادیم، ظرفیت افزایش قیمت تیرآهن را ندارد. خریداران دست از خرید کشیده‌اند و منتظر ثبات بازار هستند. کاهش تقاضا، قیمت تیرآهن را کاهش می‌دهد، تاجایی که حتی هزینه‌های تولید را هم جبران نمی‌کند.
