تفاوت ورق سیاه با ورق رنگی
ورق سیاه و ورق رنگی هر دو از محصولات پرکاربرد فولادی هستند، اما تفاوت آن‌ها در نوع فرآیند تولید، ویژگی‌های ظاهری و هزینه نهایی، باعث شده انتخاب میان این دو برای بسیاری از پروژه‌ها مهم و تعیین‌کننده باشد. در این مقاله تفاوت‌های کلیدی این دو ورق از منظر قیمت، ساختار تولید و ویژگی‌های فنی بررسی می‌شود.
لازم به ذکر است که ورق‌های فولادی در شکل‌های گوناگون تولید و عرضه می‌شوند و به دو شکل رول یا شیت در بازار وجود دارند. تمامی انواع ورق فولاد آلیاژی هستند که دو عنصر اساسی آن‌ها، کربن و چدن است. ورق‌های فولادی بر اساس نحوه ساخت، ضخامت، ابعاد و کارکرد با یکدیگر متفاوت هستند. این نوع از ورق‌ها را از نظر ساخت به دو روش نورد سرد و گرم تولید می‌شوند. در ادامه این مقاله از آهن آنلاین به معرفی ورق سیاه و ورق رنگی و کاربردها و مزایای هر کدام پرداخته و در نهایت تفاوت‌های آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تفاوت ورق سیاه و ورق رنگی
تفاوت ورق رنگی و ورق سیاه تنها در کاربرد آن‌ها خلاصه نمی‌شود بلکه ورق رنگی به طور معمول دارای کاربرد ساده و تزئینی بوده و فرایند ساخت آن‌ها بسیار دقیق و حساب شده است؛ در حالی که ورق‌های سیاه برای صنایع بسیار حساس کاربرد داشته و دارای مقاوت بالاتری هستند. ورق‌های رنگی دارای مقاوت بالایی در برابر زنگ زدگی هستند. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین تفاوت‌های ورق سیاه و ورق رنگی را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
- تفاوت تولید ورق سیاه با ورق رنگی
نحوه تولید ورق سیاه با ورق رنگی متفاوت است. در واقع ورق سیاه نوعی ورق فولادی پایه در نظر گرفته می‌شود؛ در حالی که ورق رنگی یک ورق فولادی ثانویه است.
بنابراین مهم‌ترین تفاوت ورق سیاه با ورق رنگی به مراحل تولید هرکدام مربوط می‌شود، لذا برای تولید ورق سیاه از یک متریال ورودی با عنوان تختال‌های فولادی که در بخش‌های بالا به صورت کامل به آن پرداختیم، استفاده می‌شود، اما در تولید ورق رنگی از عملیات یا مراحل متالورژیکی استفاده نمی‌شود و بعد از خروج از عملیات نورد سرد برای مرحله گالوانیزاسیون به مرحله پوشش‌دهی روی منتقل می‌شود.
- تفاوت کاربرد ورق سیاه و ورق رنگی
همان طور که اشاره شد، هر کدام از انواع ورق تولید شده دارای کاربردهای متنوعی هستند. تولید پروفیل گالوانیزه، ساخت در و انواع چهارچوب ضدزنگ، ساخت انواع پنجره، استفاده در صنایع الکترونیک و تهیه قطعات و غیره همگی از کاربردهای ورق رنگی به شمار می‌رود در مقابل، ساخت مقاطع فولادی مانند نبشی، ناودانی، مخازن ذخیره سازی مشتقات نفتی، ساخت تانک و بسیاری از موارد دیگر نیز همگی جزو کاربردهای ورق سیاه هستند.
- تفاوت ظاهری ورق سیاه با ورق رنگی
لازم به ذکر است که تفاوت ظاهری ورق سیاه و ورق رنگی به این صورت است که ورق سیاه دارای ظاهری خشن و مات و در عین حال ورق رنگی به لحاظ ظاهری؛ صاف، شفاف و با رنگ‌های مختلف تولید می‌شود که این تمایز را پس از اینکه به تصاویر زیر نگاهی بیاندازید؛ متوجه خواهید شد.
- تفاوت قیمت ورق رنگی و ورق سیاه
تفاوت قیمت میان ورق رنگی و ورق سیاه به ساختار تولید آن‌ها برمی‌گردد. ورق سیاه با فرآیند ساده نورد گرم تولید می‌شود و هزینه ساخت پایین‌تری دارد، در حالی‌که ورق رنگی پس از گالوانیزه‌کاری و رنگ‌آمیزی، مراحل بیشتری را طی می‌کند که موجب افزایش قیمت آن می‌شود. ظاهر زیبا و مقاومت بهتر در برابر خوردگی نیز در قیمت بالاتر ورق رنگی مؤثر است، بنابراین انتخاب بین این دو، بستگی به نیاز پروژه و اولویت‌های ظاهری یا اقتصادی دارد.
جدول تفاوت‌های ورق سیاه و ورق رنگی
ویژگی‌ها
ورق سیاه
ورق رنگی
روش تولید
نورد گرم
نورد گرم + پوشش رنگی
مقاومت در برابر رطوبت
پایین
بالا
زیبایی ظاهری
ساده
رنگی و متنوع
قیمت تقریبی
کمتر
بیشتر
- تفاوت مدت زمان تولید ورق سیاه با ورق رنگی
تولید ورق رنگی با سرعت بالایی انجام می‌شود و در نتیجه زمان کمتری برای تولید آن مورد نیاز است؛ اما ورق سیاه دارای ابتدایی‌ترین مراحل تولید بوده و مدت زمان تولید آن مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد.
تمام موارد گفته شده از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های ورق سیاه و ورق رنگی است؛ البته این دو ورق از نظر موارد دیگری همچون قیمت نیز با هم تفاوت دارند. شما می‌توانید بر اساس نیاز خود و بر اساس نوع کاربری مورد استفاده یکی از این ورق‌ها را مورد استفاده قرار دهید.
ورق سیاه چیست؟
ورق سیاه نوعی ورق فولادی است که طی فرایند نورد گرم (Hot Rolling)، در دمایی بالاتر از 930 درجه سانتی‌گراد و تحت عملیات نورد فشاری قرار گرفته و خاصیت فرم پذیری آن بهینه شده است. ورق فولادی نورد گرم را ورق سیاه می‌نامند. سطح خارجی این محصولات به دلیل وجود آثاری از اکسیداسیون و زنگ زدگی به حالت مات درآمده و به همین دلیل با نام ورق سیاه شناخته می‌شود.
ورق سیاه یکی از عمده‌ترین محصولات تولیدی در کارخانه‌های بزرگ فولاد است که در ابعاد و اندازه‌های مختلف تولید شده و در کاربردهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابعاد و اندازه‌های ورق سیاه بسیار متفاوت بوده و دامنه ضخامت آن از 1 میلی‌متر تا 10 سانتی‌متر متغیر است. با افزایش ضخامت، محصول حالت تختال (slab) پیدا کرده و شکل پذیری آن کاهش پیدا خواهد کرد.
ورق سیاه ساختمانی معمولا به عنوان یکی از موارد مورد نیاز برای ساخت محصولات ثانویه مانند پروفیل‌های ساختمانی و مقاطع فلزی، تسمه‌ها، تیرآهن‌ها، گاردریل‌ها و سایر تجهیزات ترافیکی، کشتی سازی و تجهیزات عظیم صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ورق سیاه به خوبی گالوانیزه می‌شود و به همین دلیل می‌توان محصولات به دست آمده از آن را گالوانیزه کرد.
- نحوه ساخت و مراحل تولید ورق سیاه
برای تولید ورق سیاه در ابتدا تختال تولید شده در کوره‌ای با دمای بالا قرار داده می‌شود. بعد از این که تختال (SLAB) از کوره خارج شد، یک پوسته اکسیدی روی سطح تختال تشکیل می‌شود که برای از بین بردن آن، عملیات پوسته شویی انجام می‌گیرد. بعد از پوسته شویی نوبت به نورد خشن خواهد رسید که در آن قطعه کار چندین مرتبه از میان غلتک‌ها عبور می‌کند تا به ابعاد مورد نظر برسد.
در طی این فرایند ضخامت تختال 15 الی 30 درصد کاهش پیدا کرده و توزیع دمای آن تحت تاثیر چند عامل قرار می‌گیرد. نورد خشت دارای 2 الی 3 قفسه است که بعد از آخرین قفسه نورد خشن، وارد مرحله نورد نهایی خواهد شد.
مزایا ورق سیاه در صنایع مختلف
ورق سیاه یکی از پرکاربردترین مصالح در صنایع گوناگون به شمار می‌رود. مزایا ورق سیاه عبارت‌اند از:
- خواص مکانیکی بهبود یافته
- مقاومت ارتجاعی مناسب
- مقاومت کششی بالا
- خاصیت چکش خواری بالا
- استحکام و سختی زیاد
- مقاومت بالا در برابر خوردگی
- حذف تنش پسمانده در اثر عملیات حرارتی در تولید ورق سیاه
کاربردهای ورق سیاه در صنایع گوناگون
همان طور که اشاره کردیم، ورق سیاه با توجه به نوع ضخامت، استاندارد ساخت و ابعاد آن در جاهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد ورق سیاه در صنعت و ساختمان سازی بسیار گسترده است و در موارد متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربردهای ورق سیاه عبارت‌اند از:
- ساخت گاردریل و تجهیزات ترافیکی
- پروفیل‌های ساختمانی بسته یا باز مانند قوطی، ستونی، پروفیل z، فرانسوی، چهارچوب و …
- ساخت تانک و مخازن ذخیره سازی مشتقات نفتی
- کشتی سازی و سایر تجهیزات دریایی و صنایع عظیم
- ساخت تجهیزات کشاورزی
- استفاده در صنعت خودروسازی و برای ساخت رینگ، چرخ و …
- ورق پانچ، تسمه و زهوارهای فولادی
- مقاطع فولادی مانند انواع تیر ورق، ناودانی، نبشی، سپری و …
انوع ورق سیاه
ورق سیاه را بر اساس شکل ظاهری، کاربرد و نوع فولاد به دسته‌های متفاوتی تقسیم بندی می‌کنند. انواع ورق آهن سیاه به موارد زیر دسته بندی می‌شوند:
- ورق سیاه رول شده یا کلاف
این نوع از ورق در اندازه‌های متفاوتی تولید می‌شود. عرض این محصول با توجه به ضخامت آن تعیین شده و از 1.5 الی 15 میلی‌متر موجود است. طول ورق سیاه رول شده محدودیت ندارد و می‌توان طول مورد نیاز را سفارش داد.
- ورق سیاه صنعتی
این نوع از ورق سیاه دارای ترکیب فولادی خاصی است و در صنعت کاربرد دارد. کربن استفاده شده در این نوع ورق سیاه زیاد بوده و از این رو استحکام بیشتری نسبت به سایر ورق‌های سیاه دارد و برای کاربردهای سنگین به کار برده می‌شوند.
- ورق سیاه فابریک یا شیت
ورق سیاه فابریک با سایزهای متفاوت قابل خرید و فروش است و ضخامت آن از 15 میلی‌متر شروع می‌شود. ورق سیاه شیت نیز از ضخامت 15 میلی‌متری شروع شده و دارای اندازه‌های پرکاربردتری است.
- ورق سیاه معمولی
تفاوت ورق سیاه معمولی با ورق سیاه صنعتی در مقدار کربن موجود در این دو ورق است. مقدار کربن موجود در این ورق‌ها میزان سختی آن‌ها را مشخص می‌کند. ورق سیاه معمولی نسبت به ورق صنعتی دارای کربن کمتری بوده و در صنایعی با کاربردهای سبک‌تر به کار می‌رود.
عوامل موثر بر قیمت ورق سیاه
اطلاع از قیمت ورق سیاه، برای افرادی که در در حوزه آهن و فولاد و یا صنایع وابسته فعال هستند، اهمیت بسیار بالایی دارد. ورق سیاه، پایه و اساس تولید بسیاری از مقاطع فولادی بوده و برای کاربردهای بسیار گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل آگاهی از قیمت روز آن، برای افراد فعال در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است.
ورق رنگی چیست؟
ورق رنگی از جنس گالوانیزه بوده و با پوششی از رنگ الکترواستاتیک پوشیده شده است. ورق رنگی در 15 رنگ متنوع تولید و به بازار عرضه می‌شود. ضخامت این ورق‌ها متنوع بوده و از 0.2 میلی‌متر تا 0.7 میلی‌متر تولید می‌شود. این نوع از ورق‌ها علاوه بر زیبایی، در برابر زنگ زدگی مقاوم بوده و از همین رو در سقف خانه‌های شیروانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ورق رنگی در مواردی که نیاز به فرم دهی و شکل پذیری داشته باشند، استفاده می‌شود. در این موارد هر چه ضخامت ورق رنگی کمتر باشد، شکل پذیری آن آسان‌تر خواهد بود. ورق رنگی در طرح‌های مختلفی مانند شیروانی، طرح سفال، ورق شادولاین، کرکره‌ای و ذوزنقه تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ورق رنگی در ابتدا به صورت اتوماتیک آماده و بعد از آن برای رنگ آمیزی آماده‌سازی می‌شود. رنگ آمیزی ورق‌های رنگی کاملا مکانیزه انجام می‌شود و امکان رنگ آمیزی آن به صورت دستی به خصوص در تولیدهای بالا، وجود ندارد. در ادامه به معرفی و بررسی انواع ورق رنگی و طرح و رنگ آن‌ها خواهیم پرداخت.
مزایا ورق رنگی
از ورق‌های گالوانیزه برای ساخت ابزارها و قطعاتی استفاده می‌شود که ممکن است دچار زنگ زدگی و خوردگی شوند. برخی از مهم‌ترین مزایای ورق رنگی عبارت‌اند از:
- افزایش عمر مفید وسایل و قطعات
- کاهش نیاز به تعمیر و تعویض وسایل و قطعات
- دارای صرفه اقتصادی
- قابلیت جوشکاری، رنگ پذیری و پرس کاری
- مقاوم در برابر عوامل طبیعی
کاربردهای ورق رنگی
ورق رنگی گالوانیزه در صنایع متفاوتی مانند تولید لوازم خانگی، صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از بیشترین مصارف ورق رنگی برای ساخت و نصب شیروانی ساختمان در نواحی که بارندگی زیادی دارند تعریف می‌شود. در ادامه برخی از کاربردهای ورق رنگی را به صورت موردی بیان خواهیم کرد:
- در صنایع تولید لوازم خانگی مانند یخچال، فریزر (بیشتر برای تولید درب این وسایل مورد استفاده قرار می‌گیرد)
- در صنایع ساختمانی مانند سقف کاذب، بدنه پیش ساخت‌ها، انبار، کارگاه، کابینت و …
- در صنایع برق، الکترونیک و کامپیوتر برای ساخت بدنه، درب و اجزای این تجهیزات
- تجهیزات منزل مانند آبگرمکن، اجاق گاز
